Cemilzade Mahmut Ağa Çeşmesinin Acı Suyu
Tarih, kültür ve doğal varlıklarının bir arada oluşuyla Trakya’nın en zengin yerleşimi unvanını hak eden Kırklareli’nin Vize ilçesi, Trakya’nın ilk ve tek “sakin şehir” ( cittaslow ) belgeli yerleşimi oluşuyla bu zenginliği taçlandırmaktadır. Gelgelelim, bu unvanın hak edilişini besleyen vizyona dair çabalar, iyileştirme çalışmalarının yanında, son zamanlarda tüm vizyonu alaşağı edebilecek çevre kaynaklı sorunlarla da baş ediyor Vize. Öte yandan, daha fazla ziyaret edilen kültür varlıkları çevresindeki dokuyla birlikte ayağa kaldırılırken, ne yazık ki bu dokunun bir parçası olan bazı yapılar bu ilgiden mahrum bırakılıyor. Tarihi XVI. yüzyıla dayanan Cemilzade Mahmut Ağa Çeşmesi, daha bilindik adıyla Ferhat Bey Çeşmesi onların içerisinde o hazin sona en hızlı koşanlardan. Yetkililer gerekli önlemleri almaz ve tekrar ayağa kaldırılması için gerekli süreç başlatılmazsa çeşmenin birkaç yıla kalmadan kaybedileceği aşikar.
Cemilzade Mahmut Ağa Çeşmesi, Vize’nin tarihi yapılarının yoğun bulunduğu Kale mahallesinde, Hamam sokak üzerinde bulunuyor. Çeşme, hemen yanındaki hamam yapısıyla birlikte, hemen gerisinde Vize Kalesi’ne doğru katman katman yükselen tarih ve kültür varlıklarıyla dolu mahallenin kapısı adeta. XVI. Yüzyıldan beri abı hayat dağıtan çeşmeyi, kökleriyle Roma’dan bu yana gelen kalıntıları kökleriyle korumaya almış o ulu çınar ağacının kol kanat germesi bile koruyamıyor artık. Çeşme artık abı hayat dağıtmıyor, acı akıyor. Uğurkan Erez’in yenilenmesine katkı sunduğu Adalet Erez İlkokulu’nun hemen yanı başındaki çeşmenin içler acısı durumunu her gün okula gittikleri yol üzerinde gören çocuklara, Türkiye turizmi ve kültür varlıkları ile ilgili hangi dersi verirseniz verin boş, şu durumda.
Vize’nin önemli simgelerinden olan Cemilzade Mahmut Ağa Çeşmesi’nin yeniden ayağa kaldırılması için yetkililerin bir an önce harekete geçmesini, bu kültür varlığının yeniden kent dokusuna kazandırılmasının diliyor, bu müjdeyi de sayfalarımızda paylaşabilmek ümidiyle konuyu takip edeceğimizin bilgisini okuyucularımızla paylaşıyoruz.
Cemilzade Mahmut Ağa Çeşmesi
Çeşme Vize’nin Kale mahallesinde, Hamam sokak üzerinde bulunmaktadır. Ulu bir çınar ağacının gölgelediği çeşmenin hemen yanında onarılmayı bekleyen tarihi bir Osmanlı hamamı bulunmaktadır. Aynı zamanda çeşmenin yakın çevresinde Roma dönemine ait kalıntılara rastlanmaktadır.
Cemilzade Mahmut Ağa zilliyetinde Ferhat Bey tarafından yaptırılan çeşme XVI. Yüzyıla tarihlenmektedir. Bu sebeple halk arasında her iki isimle de anıldığına tanık oluyoruz. Cemilzade Mahmut Ağa Çeşmesi ve/veya Ferhat Bey Çeşmesi…
Cemilzade Mahmut Ağa Çeşmesi kare plan üzerinde yükselen, iki oluklu, yalaklı ve ufak taş kubbeli bir çeşmedir. İçi kireç harcıyla bağlanmış tuğladan örülü olan çeşmenin dış örtüsü küfeki taşı ile çevrelenmiştir. Yığma tekniği ile yapılmış olan çeşmede bir süsleme unsuruna rastlanmaz. Bir mahalle çeşmesi işleviyle yapıldığı anlaşılan çeşme 1838 yılında onarım görmüştür. Sökülüp götürülmek istendiği anlaşılan kitabesi Kırklareli Müzesi’ne götürülmüş ve koruma altına alınmıştır.
Ne yazık ki, Cemilzade Mahmut Ağa Çeşmesi doğa şartlarının yıkıcılığına, tarih, kültür nedir bilmeyen kötü niyetli kişilerin insafına terk edilmiş durumdadır. Özellikle dış örtüsünün üst bölümleri yıkılan çeşmenin duvarlarında boya kalıntıları, derin rutubet izleri, muhtemelen mahalle sakinlerinin iyi niyetle yaptıkları düşünülen yalak bölümlerinde çimento uygulamaları göze çarpmaktadır.
Fotoğraflar : Bedri Yılmaz DOĞU