Boğaza Yakut Gerdanlık; 1915 Çanakkale Köprüsü
Dünyanın en uzun orta açıklığına sahip asma köprüsü unvanına sahip 1915 Çanakkale Köprüsü, Çanakkale zaferinin yıl dönümünde hizmete girdi. Çanakkale ilinin Gelibolu ve Lapseki ilçeleri arasında boğazı bir gerdanlık gibi geçen köprü simgesel özellikleriyle de dikkatleri çeken bir gurur abidesi.
Çanakkale Boğazı üzerine köprü yapılıp yapılamayacağı ilk olarak 1980’li yılların ikinci yarısında tartışıldı. Zorlukları ve o dönemki imkan eksiklikleri sebebiyle bir süre soğutulan konu, 1994 yılında yeniden ele alındı. Ertesi yıl 1995’te ihaleye çıkıldı. Bu defa da kazan firma “projenin gerçekleştirilmesinin mümkün olmadığı” iddiasıyla projeden çekildi.
İstanbul’da Boğaziçi gerdanlıklarla süslenirken, Çanakkale Boğazı’na köprü yapılması fikri 2016 yılının Mart ayında yine ele alındı. Ocak 2017 yapılan ihaleyi Güney Kore ve Türk firmalardan oluşan ortak girişim grubu kazandı. Köprünün temeli ise birkaç ay sonra, 18 Mart 2017 tarihinde atıldı. Temel atma törenini köprünün yapımını Ulaştırma ve Denizcilik Bakanı iken yeniden gündeme alan, temel atma töreninde ise Başbakanlık görevinde olan Binali Yıldırım yaptı. Cumhuriyetin ilanının 100. Yılında, 2023’te tamamlanması beklenen köprü beklenenden 1 yıl önce tamamlanarak Çanakkale Zaferi’nin yıldönümü olan 18 Mart 2022 tarihinde hizmete açıldı.
Simgelerin Köprüsü
1915 Çanakkale Köprüsü bir dizi simgesel özelliği ile de dikkatleri çekiyor :
Cumhuriyetimizin 100. Yılına atıfla orta açıklığı 2023 metre olarak tasarlanan köprü, Japonya’daki Akashi Kaikyö Köprüsü’nü 32 metreyle geçerek “dünyanın en uzun orta açıklığa sahip asma köprüsü” unvanını elinden aldı.
Yan açıklıkları ve yaklaşma viyadükleri ile birlikte köprünün toplam uzunluğu 4608 metredir.
Denizden yüksekliği 318 metre olan iki çelik kulesi olan köprüde bu yükseklik önemli bir tarihe atıf için bilerek seçilmiştir. Çanakkale Zaferi’nin tarihi olan 3. ayın 18’ini ( 18 Mart ) simgelemektedir.
Kulelerin üzerine ikişerden dört adet top mermisi figürü yerleştirilmiştir. Seyit Onbaşı’nın Çanakkale Savaşları sırasında tek başına kaldırdığı top permilerine dair hadisenin sembolize ettiği top mermilerinin 16 metre yüksekliği de katıldığında kulelerin yüksekliği 334 metreye çıkmaktadır.
Köprünün viyadük ayakları Şehitler Abidesi’nin formundan esinlenerek inşa edilmiştir.
Köprü renkleri ise Türk Bayrağı’nın renklerini sembolize eden kırmızı-beyaz renkleriyle bir başka guru tablosunu yansıtmaktadır.
Yap–işlet-devret modeliyle inşa edilen 1915 Çanakkale Köprüsü 2 milyar 545 milyon Euro’ya mal olmuştur. Köprü 2034 yılından itibaren ise tamamen devlet işletmesine geçecektir.
1915 Çanakkale Köprüsü aynı zamanda Malkara Çanakkale Otoyolu’nun bir parçası olarak inşa edilmiştir. Böylelikle Marmara Bölgesi bir ring hattı oluşturacak şekilde büyük otoyol ağları ile birbirine bağlanmış oldu.
Köprüde Akıllı Sistemler
Malkara Otoyolu ile 1915 Çanakkale Köprüsü, akıllı sistemler kullanarak konforlu ve güvenli seyahat imkanı sunuyor. Proje kapsamında 225 bin 250 metre fiber optik altyapısı döşendi. 62 olay yeri algılama sistemi, 34 değişken mesaj sistemi, 6 otomatik meteoroloji ölçüm istasyonu, 1 felaket kurtarma merkezi ile 1 acil çağrı sistemi bu akıllı sistemlerin bir parçasını oluşturuyor.
Meteorolojik veriler yapay zeka destekli sistemlerle izlenerek sis, buzlanma, görüş mesafesi vb… risklere göre güvenli sürüş önermelerine yer verilecek. Türkiye’de ilk defa uygulanan LED aydınlatma ile yıllık 3 milyon 530 bin kilovatsaate yakın tasarruf amaçlanıyor. Bu 300 ton karbon salınımının önüne geçilmesi anlamı taşıyor.
540 bini otoyol güzergahında olmak üzere 1 milyon 540 bin ağaç dikimi gerçekleştirildi.
Köprünün Ekonomiye Katkısı
1915 Çanakkale Köprüsü ulaşımdan ticarete, turizmden sosyal hayata kadar pek çok alanda yararlılıklar sağlayacak. Köprünün Avrupa’yı Anadolu’ya bağlayan Kuzey Marmara güzergahının yükünü hafifleterek Çanakkale Boğazı’ndan özellikle Batı Anadolu ve Akdeniz’e geçecek olanlar için büyük alternatif sunması bekleniyor.
Bu durumun ulaşım eksenli olarak, bu bölgelerde ticaret, üretim, sanayi, tarım ve hizmet sektöründe canlanmaya yol açması bekleniyor.
1915 Çanakkale Köprüsü ile Pekin’den Londra’ya uzanan “Bir Yol Bir Kuşak” projesi için alternatif bir koridor açılmış olacak. Bu durumda Türkiye’nin ve dolayısıyla bu bölgenin lojistik gücünün katlanması bekleniyor.
Köprü ile Balkanlar başta olmak üzere Avrupa ile kültürel, ticari ve turizm alanında entegrasyon sağlanması amaçlanıyor. Turizmde Çanakkale başta olmak üzere Güney Marmara ve Batı Ege’nin öneminin artması bekleniyor.
Özellikle Batı Ege ve Akdeniz’in tarım ürünleri ile Çanakkale ve Trakya’nın tarım ürünlerinin ekonomik zarara uğramadan, taze ve güvenli şekilde tüketiciye ulaştırılması amaçlanıyor.
