Lüleburgaz Sokollu Kervansarayı’nın Son Yılları
Daha önce okuyucularımızla buluşturduğumuz “Lüleburgaz’da Bir Aşiret Reisi; Salih Abdullah” ve “Trakya’da Az Bilinen Etnik Bir Grup; Patriyotlar” yazılarıyla sayfalarımıza değer katan Mustafa GÜLTEKİN; günümüze önemli mimari kayıplarla ulaşabilmiş meşhur Sokollu Mehmed Paşa Külliyesi’nin son yıllarının izini sürdü. 1310 Edirne Salnamesi’nde rastladığı bir belgenin ışığında, külliyenin bir dönem askeri kışla göreviyle de kullanıldığı bilgisine ulaştı.
LÜLEBURGAZ SOKOLLU KERVANSARAYI’nın SON YILLARI
Mustafa GÜLTEKİN
Lüleburgaz’da Sokollu Mehmet Paşa ( Türkçe’de telafuz kolaylığı sebebiyle Sokullu diye yer edinmiştir… ) tarafından ünlü mimar Koca Sinan’a yaptırılan Sokollu Külliyesi‘nin büyük bir bölümü Osmanlı coğrafyasında döneminin önemli bir kervansaraydı. Ne yazık ki günümüze ulaşmayan, 1930lu yıllarda yıkılan bu kervansaray bir çok seyyah ve gezgin tarafından anlatılmış ve son dönemine ait fotoğrafları günümüze ulaşabilmiştir.
1310 Edirne Salnamesi’nde bu kervansarayın bir eşkiya tarafından harap edildiği ve en önemlisi ise bu Lüleburgaz Sokullu Kervanrayı’nın bu olaydan sonra kışla olarak kullanıldığını yazmaktadır. Edirne Salnamesi’nde konu bu şekilde geçmektedir:
“Bin İki Yüz On Dört tarihinde Kara Feyzi basıp çarşı ve han ve haneleri ihrak eylediğinden muahharan mezkur haneler esası üzerine inşa olunarak üzerlerine kiremit örtülü durmakta iken esna-yı istilada mezkur İki bab han, sebil, imaret ve tabhanesinin kiremit ve kurşunları alındığından mezkur hanlar ve ahır ve imaret ve tabhanesi Doksan Altı senesi zarfında süvari kışlasına tahvil olunarak el-yevm derununda Dört batarya topçu ikamet etmektedir. Müteferri mağaza ve ebnalar vardır ve mescidi dahi haraptır.”
Bu salnameden sonra Başbakanlık Osmanlı Arşivleri’nde Sn. Doğan Koçer beyinde yardımlarıyla yaptığım arşiv araştırma ve çalışmasında Lüleburgaz’ın meşhur Sokullu Kervansarayı’nın askeri kışla olarak kullanıldığına dair şu belgeye ulaştım :
Tarih :02/C /1316 (Hicrî) Dosya No :1213 Gömlek No :90921 Fon Kodu :BEO
Belgede kısaca; Lüleburgaz kasabasında kışla ittihaz edilen mahalde daha önce Sadrazam Sokollu Mehmed Paşa’nın hayrat ve müberratı olan bir kervansaray bulunduğundan bahsetmekle birlikte belgenin tam metni bu şekildedir :
Sadaret Mektûbî Kalemi,
Numara 485,
Yazım tarihi 18 Ekim 1898,
Geliş tarihi 18 Ekim 1898,
Mâliye Nezâret-i behiyesine eski Sadrazam merhûm Sokollu Mehmed Paşa’nın Lülebergos kasabasında yeniden inşa edilmiş olan câmi-i şerîfi ile medresesenin hazinece kayıtları muhafaza olunmuş ise de, kışla olarak kullanılan Han hakkında kayda tesadüf olunamadığını bildiren makâm-ı atûfîlerinden gönderilen 21 ağustos 1898 tarihli ve 1176 numaralı tezkire sonrası olan yazışma üzerine Evkâf-ı Hümâyûn Nezâret-i Celîlesinden alınıp ekte gönderilen 8 Ekim 1898 tarihli ve 48 numaralı cevabi tezkirede vâkıf sahibi Sokollu Mehmed Paşa’nın bilinen mahalde hayrât ve müberrâtı ve Lülebergos ‘taki imâretin bitişiğinde iki bölüm kervansarayı bulunduğu vakfiyesindeki mutâlaakından anlaşılmış ve kışlaya çevrilen mahallin kervansaray olduğu ve buna kervansaray nâmına Han Bedeli salıverildiği anlaşılmış olduğu ortaya çıkmasına nazaran inceleme neticesinde gereken muamelenin yerine getirilmesine himmet Evrâk müdiriyet-i aliyesinin işâretiyle.
Günümüz Türkçesi’ne sadeleştirilmesi Sn. Zeki Özkan Bey’ aittir.
Edirne Salnamesi ve Osmanlı arşiv belgesinden de anlaşılacağı üzere, Lüleburgaz Belediyesinin tekrar canlandırmayı düşündü bu muhteşem eser son dönemlerininde askeri kışla olarak kullanılmıştır. Şahsi düşüncem ise umarım Lüleburgaz Belediyesi bu projeyi hayata geçirir ve Lüleburgaz’ın 1930lu yıllarda kaybettiği kervansaray tekrar hayata geçer.