Edirne Saray Hamamı
Edirne Saray Hamamı, I. Murat tarafından yapımına başlanan ( 1365-58 ) Edirne Eski Sarayı arazisindeki yapılar topluluğundan günümüze özgünlüğünü nispeten koruyarak sağlam ulaşabilmiş tek yapıdır. Edirne Saray Hamamı 14. yüzyılın ikinci yarısında Yıldırım Bayezid döneminde saraya eklenmiştir.
Türk hamam mimarisinin en güzel örnekleri arasında yer alan yapı, eski saray arazisine Sultan II. Selim ( Sarı Selim ) tarafından Mimar Sinan’a Selimiye Camii’nin yaptırılması sonrası, camiye vakıf olarak devredilmiş; Sultan Selim Vakfı’nın bünyesinde bir halk hamamına dönüştürülmüştür. Öte yandan Selimiye Camii’nin inşası sırasında görev yapan cami çalışanlarının temizlik ihtiyaçlarına hizmet vermiştir.
Edirne Saray Hamamı çifte hamam planında düzenlenmiştir. Doğu-batı cephesinde iki ayrı girişi bulunmaktadır. Doğu yönünden giriş hanımlara hizmet veren bölüme açılırken, erkekler batı yönündeki girişi kullanmaktadır. Hamamın batı duvarına bitişik, üzeri düz çatıyla örtülü üç dükkan büyük kemerlerle Selimiye Camii yönünde dışarıya açılmaktadır.
Türk hamam mimarisinde olduğu üzere soğukluk, ılıklık ve sıcaklık bölümleri kadınlar ve erkekler için ayrı ayrı vurgulanmıştır. Kadınlar ve erkekler bölümünün soğukluk bölümleri ahşap çatıyla örtülüyken, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinin üzerinde zengin mukarnas dolgularla bezeli tromplarla geçiş sağlanmış kubbeler bulunur. Almaşık örgülü dış duvarlarda bir sıra kesme taşa karşılık iki sıra tuğla yer alır. Keme taşlar dikey tuğlalarla çevrelenmiştir.
Erkekler bölümündeki mekanlar kadınlar bölümünden bir parça daha büyüktür. Kadınlar ve erkekler bölümlerine, ortasında fıskiyeli birer havuz bulunan ve soğukluğa açılan geniş, yüksekçe bir kapıyla girilir. Aydınlık ve ferah bir yapıdır.
1912-13 yıllarına kadar faal olan yapı, Balkan Savaşları ile başlayan işgal dönemlerinde faaliyetini durdurmuş, bu durum neredeyse bir asır boyunca sürmüştür. Harabe görüntüsüne son vermek için Edirne Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nce 2007 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları neticesinde, Edirne Saray Hamamı 2009 yılında faaliyete açılmıştır. Günümüzde Edirne’nin tarihi kent kimliğinin ayrılmaz bir parçası olan yapı, şehri ziyaret eden turistlerce rağbet görmektedir.
Edirne Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nün restorasyonu kapsamında;
Duvar, pencere ve kapıların tahrip olan tüm taşları çürütülerek kesme taş ile kaplanmış, soyunmalık bölümlerin üzeri makaslı ahşam çatı ile kapatılmış, kubbe örtü onarılarak kurşunla kaplanmış, yerden ısıtma sistemi döşenerek üzeri mermerle kaplanmış, hamamın yola bakan ön cephesi kazılarak ortaya çıkartılan dükkanlar yeniden inşa edilerek yapıya kazandırılmış, ılıklık, sıcaklık böümleri ile halvet hücreleri onarılmış, içlerine mermer döşenerek esksik kurnaları orjinaline uygun olarak tamamlanmış, iç mekandaki tüm yüzeyler horasan harçla sıvanmış, kadın ve erkek soyunmalıklarına ahşap kabinler eklenmiş, hamamın ihata duvarları ve çevre düzenlemesi yapılmıştır. Bu restorasyon sırasında sıcak ve soğuk su tesisatı, su deposu, ısıtma tertibatı gibi özgün yapısı korunarak günümüz teknolojisinden de yararlanılarak hizmete açılmıştır.
